Projekt ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
Cel konsultacji:
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji zaprasza do zgłaszania opinii i uwag do projektu ustawy o zbiórkach publicznych.
Nasz projekt zakłada nowe podejście do dobroczynności: to obywatele mają decydować o tym, kogo i jak wesprzeć. Organizatorzy zbiórek muszą więc przekonać obywateli – a nie urzędników – o sensie zbiórki i o tym, że pieniądze zostaną dobrze wydane. Rolą państwa jest ułatwienie obywatelom podejmowania decyzji (a nie decydowanie za nich) oraz przeciwdziałanie nadużyciom.
Obecnie, zgodnie z ustawą z 1933 roku, na zorganizowanie zbiórek publicznych potrzebne są urzędowe pozwolenia. Ocena, czy dana zbiórka powinna się odbyć i czy środki zostały prawidłowo wydatkowane, należy do organu, który pozwolenie wydał, a informacja o zbiórce jest tylko w ograniczony sposób publicznie dostępna.
Proponujemy
1) zniesienie obowiązku uzyskiwania „pozwoleń” na zbiórkę publiczną. Chcemy zastąpić je zgłoszeniami - na publicznie dostępnym portalu zbiórek publicznych – po to, by obywatele mieli łatwy dostęp do informacji o tym, kto i na co zbiera.
2) doprecyzowujemy pojęcie zbiórki publicznej: chodzi wyłącznie o te zbiórki na cel publiczny, które prowadzone są „do puszki” (w gotówce lub w naturze). Tu bowiem zbierający i darczyńca pozostają anonimowi. Nie wiadomo, kto i ile wpłacił oraz ile kto zebrał. Dlatego, tak jak w innych krajach europejskich (np. Wielkiej Brytanii i Holandii), ustawa o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych będzie dotyczyć tylko tego rodzaju zbiórek, gdzie nie ma śladów przepływu środków.
Przelewy na konto, charytatywne SMS-y, czy crowdfunding i inne formy zbiórek – takie, gdzie przepływ pieniędzy jest rejestrowany – nie wymagałyby zgłoszenia i nie podlegałyby regulacji dotyczącej zbiórek publicznych.
3) Sprawozdania z przeprowadzonych zbiórek będą również dostępne do wglądu dla wszystkich obywateli online – tak by każdy mógł się przekonać, czy jego zdaniem środki zostały dobrze wydatkowane (i czy w związku z tym wesprzeć kolejne zbiórki danej organizacji) lub czy być może mogło dojść do nadużycia, które należałoby zgłosić. Oczywiście nie potrzeba, by każdy obywatel zasięgał informacji o zbiórce na portalu – w społeczeństwie informacyjnym wystarczy, by zrobiło to paru obywateli, którzy mogą zwracać uwagę innych lub mediów i administracji na warte odnotowania pozytywne i negatywne przypadki.
Zbiórka publiczna – „do puszki” – mogłaby być prowadzona przez podmioty, które mogą prowadzić działalność pożytku publicznego zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego. Dodatkowo zbiórki publiczne mogłyby być prowadzone przez komitety społeczne. Zasady ich powoływania określa projekt ustawy.
Prowadzenie zbiórki publicznej wymagałoby od organizacji, fundacji, stowarzyszenia czy komitetu:
zgłoszenia zbiórki na portalu zbiórek publicznych.
opublikowania na portalu zbiórek sprawozdania (bez tego nie można byłoby rejestrować kolejnej zbiórki). Sprawozdanie trzeba byłoby złożyć w ciągu 30 dni. Z rozdysponowania datków trzeba by się rozliczać raz do roku, tak długo, aż wszystko zostanie rozdysponowane. Oba sprawozdania byłyby sporządzane na formularzu, co ułatwiałoby kontrolę.
Wszystkie zbiórki publiczne – małe, duże, ogólnopolskie i lokalne – zgłaszane byłyby na jednym portalu. To też ułatwiałoby społeczną kontrolę – informacja na temat przyszłych i bieżących zbiórek prezentowana byłaby w sposób przejrzysty, czytelny i dostępny dla wszystkich.
Za prowadzenie portalu zbiórek publicznych odpowiadałby minister administracji i cyfryzacji (minister właściwy do spraw ds. administracji publicznej).
Co to oznaczałoby dla obywateli?
Wszyscy zbierający rozliczaliby się publicznie – od tego, jak dobrze i czytelnie potrafią to zrobić będzie też zależało, czy uzyskają wsparcie.
Państwo byłoby nadal obecne w sferze zbiórek publicznych, by czuwać nad ich prawidłowością, jednak nie tworzyłoby osobnego systemu kontroli zbiórek publicznych.
Warto pamiętać, że:
organizacje, które korzystają ze zbiórek na swoje cele statutowe (np. stowarzyszenia i fundacje) podlegają szczegółowym przepisom i muszą rozliczać się z działalności składając coroczne sprawozdania;
wydanie pieniędzy w sposób sprzeczny z ustawą o działalności pożytku publicznego jest przestępstwem;
w przypadku nieprawidłowości ochronę zapewniają przepisy karne, w tym art. 56 Kodeksu wykroczeń, którego nowe brzmienie jest zawarte w projekcie;
zgromadzone wpływy podlegają również kontroli urzędów skarbowych.
Wszyscy darczyńcy mieliby możliwość podejmowania decyzji na podstawie publicznych informacji o tym, jakie organizacje i zbiórki chcą wesprzeć. Dla rozwoju skutecznej dobroczynności ważne jest, byśmy uczyli się dobrze wybierać zbiórki i sprawdzać, jak zostały rozliczone, a w razie wątpliwości – interweniować.
Jak powstał ten projekt?
Obowiązująca dziś ustawa o zbiórkach publicznych pochodzi z 1933 r., a więc ma już 80 lat.
Od 2003 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji rozszerzające działanie ustawy na internet i różne formy elektronicznego zbierania datków.
MAC zaczął debatę o nowym modelu zbiórek wiosną 2012 r. Latem zaproponował szybką zmianę ustawy o zbiórkach – jednak inicjatywa ta została przyjęta z nieufnością przez środowiska zajmujące się dobroczynnością. Dlatego MAC wycofał się z tej małej nowelizacji i rozpoczął prace nad zupełnie nową ustawą.
Jesienią 2012 r. w toku publicznej debaty przygotowaliśmy projekt założeń do tej ustawy. W trakcie debaty wspólnie z partnerami społecznymi szukaliśmy złotego środka między wolnością obywateli a dobrymi zasadami kontroli wspierającymi dobroczynność.
Rada Ministrów 2 stycznia 2013 roku przyjęła założenia do projektu, które zakładały znaczącą liberalizację przepisów o zbiórkach. Jednocześnie zwróciła się do MAC o zbadanie, czy nie byłoby możliwe jeszcze większe uproszczenie przepisów.
MAC zapytał więc partnerów społecznych, czy nie znieść całkowicie regulacji dotyczących zbiórek. Kontrola dotycząca spraw finansowych możliwa jest bowiem na podstawie ogólnych zasad. Ministerstwo Finansów potwierdziło, że z punktu widzenia finansów państwa oba rozwiązania – nowa ustawa lub całkowite zniesienie regulacji zbiórek – są do przyjęcia. Można odpowiednio dostosować do tego pozostałe przepisy (ważne są szczególnie regulacje dotyczące zwolnienia z podatku VAT sprzedaży darów pozyskanych w trakcie zbiórek publicznych na cel publiczny).
Przedstawiciele organizacji pozarządowych na spotkaniu w MAC 14 marca 2013 r. opowiedzieli się za pracą nad projektem ustawy, która zastąpiła tę z 1933 r. Uznali, że prace nad całkowitym zniesieniem ustawy mogłyby opóźnić wprowadzenie korzystnych zmian w prawie o zbiórkach, lub że na zupełną deregulację zbiórek może być przy obecnym poziomie zaufania społecznego jeszcze za wcześnie.
Zapraszamy do zgłaszania uwag do projektu
Chcielibyśmy zebrać Państwa opinie i uwagi dotyczące projektu ustawy, w szczególności w następujących kwestiach:
- Czy krąg podmiotów uprawnionych do prowadzenia zbiórek publicznych jest dobrze wskazany?
- Czy jasne i zrozumiałe są zasady zgłaszania zbiórek i sprawozdawania się?
- Czy terminy określone w projekcie nie budzą zastrzeżeń i pozwalają na spełnienie obowiązku dotyczącego sporządzenia i przesłania sprawozdania?
- Czy z Państwa punktu widzenia mogą się pojawić inne praktyczne trudności w wyniku wprowadzenia ustawy, na które warto zwrócić uwagę?
Zebrane uwagi posłużą do opracowania ostatecznej wersji projektu ustawy. Równolegle przesłaliśmy projekt do konsultacji międzyresortowych. Następnie projekt trafi pod obrady Komitetu Rady Ministrów ds. Cyfryzacji i stałego komitetu Rady Ministrów.
Jeśli przyjmie go Rada Ministrów, projekt ustawy zostanie skierowany do Sejmu.
Uwagi do projektu można zgłaszać tu, na portalu mamzdanie.org.pl, drogą mailową: zbiorki.konsultacje@mac.gov.pl, za pomocą skrzynki podawczej ePUAP oraz pocztą tradycyjną pod adresem: Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, ul. Królewska 27, 00-060 Warszawa.
Za: mamzdanie.org.pl
