Jurorzy gdyńskiego lauru przedstawili swoich faworytów podczas pierwszego dnia Warszawskich Targów Książki. - Wyboru dokonali spośród aż 339 pozycji. W ubiegłym roku rozpatrywano ich blisko 70 mniej. Mamy więc duży urodzaj – nie kryje zadowolenia sekretarz Kapituły, dr Violetta Trella, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdyni. Niezmiennie zgłoszenia przyjmowane były wedle trzech kategorii: poezja, proza, eseistyka. Rosnąca pula kandydatów w tychże niesie ze sobą określone konsekwencje dla Kapituły. - Poszukiwanie książek najlepszych jest zajęciem tyleż przyjemnym, co ryzykownym. Przyjemność tkwi w samym czytaniu, ryzyko zaś polega na tym, że pojęcie „dobra literatura” posiada mnóstwo sprzecznych znaczeń – podkreślał przewodniczący Kapituły, prof. Piotr Śliwiński podczas spotkania prasowego w Centrum Konferencyjnym Stadionu Narodowego.
Wśród nominowanych pojawili się zarówno laureaci i nominowani z poprzednich lat (m.in. Andrzej Stasiuk, Szczepan Twardoch czy Adam Lipszyc), jak i nowi pisarze, choć niekoniecznie mowa tu o początkujących twórcach - np. z jednej strony Kacper Płusa, z drugiej Jerzy Pilch. - Pośród książek ubiegłorocznych udało się nam wskazać na piętnaście bardzo interesujących – monumentalnych i intrygująco ulotnych, poważnych i dowcipnych, prowokujących i korygujących, bogatych w wiedzę i bogatych w domysły, zwyczajnie mądrych i pytających, czym jest mądrość – podsumowuje prof. Śliwiński.
Na szczególną uwagę zasługuje też ewenement w ośmioletniej historii Nagrody, czyli dwukrotna nominacja w ramach tej samej edycji dla jednego autora. Andrzej Niewiadomski znalazł się w zestawieniu nominowanych poetów i eseistów. O tym, czy jego matematycznie największe szanse na wygraną przełożą się na rzeczywisty triumf przekona się, podobnie jak pozostali nominowani, już 22 czerwca. Wtedy to - podczas Gali Finałowej w Teatrze Muzycznym w Gdyni - poznamy nazwiska laureatów. Uroczystość tradycyjnie już poprzedzi trzydniowy Festiwal „Literaturomanie”. Będzie to okazja m.in. do spotkania się czytelników właśnie z tegorocznymi nominantami.
Nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia
POEZJA
1. Jerzy Kronhold, „Epitafium dla Lucy”, Zeszyty Literackie
2. Andrzej Niewiadomski, „Dzikie lilie”, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury
3. Kacper Płusa, „Ze skraju i ze światła”, Wydawnictwo Kwadratura, Łódzki Dom Kultury
4. Andrzej Sosnowski, „Sylwetki i cienie”, Biuro Literackie
5. Dariusz Suska, „Duchy dni”, Biuro Literackie
PROZA
1. Dariusz Foks, „Kebab meister”, Korporacja Ha!art
2. Jerzy Kędzierski, „Opowieść mężczyzny, który zarabia śpiąc”, Wydawnictwo Rosemaria
3. Zyta Oryszyn, „Ocalenie Atlantydy”, Weltbild Polska
4. Andrzej Stasiuk, „Grochów”, Wydawnictwo Czarne
5. Szczepan Twardoch, „Morfina. Warszawa 1939: kobiety, narkotyki i zdrada”, Wydawnictwo Literackie
ESEISTYKA
1. Adam Lipszyc, „Sprawiedliwość na końcu języka. Czytanie Waltera Benjamina”, Wydawnictwo Universitas
2. Andrzej Niewiadomski, „Mapa. Prolegomena”, Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN"
3. Jerzy Pilch, „Dziennik”, Wielka Litera
4. Małgorzata Szpakowska, „Wiadomości Literackie prawie dla wszystkich”, Wydawnictwo W. A. B.
5. Krzysztof Środa, „Podróże do Armenii i innych krajów z uwzględnieniem najbardziej interesujących obserwacji przyrodniczych”, Wydawnictwo Czarne
Kalendarium Wydarzeń
FESTIWAL "LITERATUROMANIE"
20 - 22 czerwca, Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza, Gdynia
GALA FINAŁOWA
22 czerwca – Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej, Gdynia
CYKL JESIENNYCH SPOTKAŃ Z LAUREATAMI ÓSMEJ EDYCJI
październik - listopad 2013 r. (daty do ustalenia z przyszłymi laureatami)
Kryteria Kapituły NLG – Komentarz prof. Jerzego Śliwińskiego
„Mając do dyspozycji trzy kategorie i dodatkowo Nagrodę Osobną, możemy tę różnorodność do pewnego stopnia kiełznać, ale i tak przestrzeń wątpliwości pozostaje ogromna. Tym większa, że co roku inna dziedzina zdaje się bardziej aktywna i twórcza. Najczęściej przoduje poezja, czasami wręcz przytłacza bogactwem interesujących, a nawet bardzo wybitnych książek, jednak w ubiegłym roku szczególny „kłopot” mieliśmy z nadmiarem świetnej eseistyki.
Kapituła stara się trzymać paru prostych zasad:
1) nie kierować się hierarchią zasług i uznania, lecz wartością zgłoszonych utworów,
2) wartość literatury jest wartością literatury (a nie innego rodzaju przekonań, postaw, wyborów światopoglądowych czy politycznych),
3) specjalną uwagę poświęcać twórczości dopiero wstępującej, funkcjonującej na marginesie uwagi, zaskakującej,
4) zaskoczyć, urzec, uwieść może również autor od dawna dobrze znany,
5) nagroda jest wyrazem podziwu, wsparciem i bodźcem, nie jest jednak jakimkolwiek ostatecznym rozstrzygnięciem rangi i losu danego pisarstwa.”
NAGRODA LITERACKA GDYNIA KAPITUŁA
dr hab. Agata Bielik-Robson, prof. UW – ur. 1966, zamieszkała w Warszawie. Pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz w Ośrodku Studiów Amerykańskich UW. Jest Członkinią Stowarzyszenia Naukowego Collegium Invisible. Autorka książek m.in.: „Na drugim brzegu nihilizmu. Filozofia współczesna w poszukiwaniu nowego podmiotu” (1997), „Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości” (2000), „Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia” (2004), „Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje” (2008), „Na pustyni. Kryptoteologie późnej nowoczesności” (2008) oraz “The Saving Lie: Harold Bloom and Deconstruction" (Northwestern University Press 2011). Zajmuje się współczesną filozofią podmiotu, teorią literatury oraz filozofią religii, ze szczególnym uwzględnieniem judaizmu.
dr hab. Marek Bieńczyk – prozaik, tłumacz, eseista. Absolwent romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim, historyk literatury w Instytucie Badań Literackich PAN. Jest współpracownikiem francuskiego kwartalnika L'atelier du roman. Ponadto jest Członkiem International Federation of Wine and Spirits and Writers. Wraz z Wojciechem Bońkowskim stworzył pierwszy polski przewodnik enologiczny " Wina Europy". Specjalizuje się w literaturze polskiego romantyzmu i współczesnej humanistyki francuskiej. Zajmuje się tłumaczeniem książek Milana Kundery (m.in. „Nieśmiertelność”; „Powolność”; „Tożsamość”; „Niewiedza”; eseje), a także Emile Ciorana i Rolanda Barthesa. Ponadto jest autorem powieści „ Terminal” i „Tworki” (nominacja do Nagrody Literackiej Nike, Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta za książkę roku 2000, Paszport Polityki w 1999 r.) jak również dwóch książek eseistycznych „Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty” (wyróżnienie Fundacji Kultury, nominacja do Nagrody Literackiej Nike), „Oczy Dürera. O melancholii romantycznej” oraz zbioru szkiców „Książka twarzy”, który w 2012 roku otrzymał Nagrodę Nike.
dr hab. Jerzy Jarniewicz, prof. UŁ – poeta, tłumacz i krytyk. Wykłada współczesną literaturę angielską na uniwersytetach w Łodzi i Warszawie; jest członkiem zespołu redakcyjnego Literatury na Świecie. Jako krytyk stale współpracuje z Gazetą Wyborczą, Tygodnikiem Powszechnym i Tyglem Kultury, a także z pismami brytyjskimi. Opublikował wiele tomów poetyckich m.in.: „Korytarze” (1984), „Rozmowa będzie możliwa” (1993), „Po śladach” (2000), „Dowód z tożsamości” (2003), „Oranżada” (2005), „Skądinąd. 1977-2007” (2007), „Makijaż” (2009), a także szkice literackie o dwudziestowiecznej poezji brytyjskiej i irlandzkiej: „Lista obecności” (2000), „W brzuchu wieloryba” (2001), „Larkin. Odsłuchiwanie wierszy” (2006; zbiór szkiców o twórczości Philipa Larkina), czy „Szkice o współczesnej prozie amerykańskiej i kanadyjskiej” (2007), „Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich” (2008), „Heaney. Wiersze pod dotyk” (2011). Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis, zaś w roku 2008 Jego książka krytycznoliteracka „ Znaki firmowe. Szkice o współczesnej prozie amerykańskiej i kanadyjskiej” była nominowana do Nagrody Literackiej Nike.
Zbigniew Kruszyński – prozaik i tłumacz; opublikował m.in. „Schwedenkräuter”, „Szkice historyczne”, „Na lądach i morzach” (nagrodzona w konkursie literackim Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek i Biblioteki Raczyńskich w dziedzinie prozy), „Powrót Aleksandra” (nominacja do Nagrody Literackiej Nike, Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego), „Ostatni raport”. Laureat m.in. nagród: Brulionu, Fundacji Kultury oraz Radomskiej Nagrody Kulturalnej. Mieszka w Kotlinie Kłodzkiej, na uniwersytecie w Sztokholmie prowadzi warsztaty translatorskie.
Małgorzata Łukasiewicz – tłumaczka literatury pięknej, krytyk literacki, eseistka, wybitny znawca kultury kręgu języka niemieckiego, stały współpracownik Literatury na Świecie i Znaku. Przekładała dzieła m.in. Adorno, Horkheimera, Nietzschego, Simmla, Süskinda i R. Walsera. Laureatka nagrody "Literatury na świecie", nagrody PEN Clubu, nagrody "Zeszytów Literackich" im. Pawła Hertza, nagrody im. Hermanna Hessego, Nagrody Polsko - Niemieckiej. Jest autorką następujących książek: "Robert Walser" "Rubryka pod różą" (nominacja do Nagrody Literackiej Nike), "Jak zostać artystą. Na przykładzie Thomasa Manna".
prof. dr hab. Aleksander Nawarecki – ur. 1955 w Katowicach, kierownik Zakładu Teorii Literatury w Uniwersytecie Śląskim, historyk literatury. Autor książek o fenomenie księdza Baki („Czarny karnawał”), wyobraźni poetyckiej skamandrytów („Rzeczy i marzenia”) polskim romantyzmie („Pokrzywa”, „Mały Mickiewicz”), a także podręczników szkolnych i edukacyjnych multimediów (wspólnie z Dorotą Siwicką). Jest inicjatorem badań mikrologicznych (redaktor serii Miniatura i mikrologia literacka). Pisze eseje o śląskim genius loci. Laureat Nagrody Górnośląski Tacyt za książkę „ Lajerman”.
prof. dr hab. Piotr Śliwiński – przewodniczący Kapituły, historyk i krytyk literacki, znawca i badacz poezji współczesnej; profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor wielu artykułów i książek krytycznoliterackich (m.in. „Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej”), współautor „Literatury polskiej XX wieku” (razem z Anną Legeżyńską i Bogumiłą Kaniewską), „Literatury polskiej 1976-1998” (razem z Przemysławem Czaplińskim) i „Poezji polskiej po 1968 roku” (razem z Anną Legeżyńską). Laureat wielu nagród m.in. Nagrody im. Józefa Łukaszewicza oraz Nagrody im. Kazimierza Wyki za wybitne osiągnięcia w dziedzinie krytyki literackiej, eseistyki i historii literatury.
dr Violetta Trella – sekretarz Kapituły Nagrody Literackiej Gdynia, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdyni, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego i Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie. Ukończyła Filologiczne Studia Doktoranckie na Uniwersytecie Gdańskim.
NAGRODA LITERACKA GDYNIA IDEA
Nagroda Literacka Gdynia, dzięki swej niespotykanej dotąd formule równorzędnego wyróżniania poetów, prozaików oraz eseistów, szybko stała się ważnym i unikalnym wydarzeniem w polskim środowisku literackim.
Pośród tak popularnych i nagradzanych już autorów jak Wiesław Myśliwski czy Andrzej Stasiuk, w gronie nominowanych oraz laureatów "Gdyni" regularnie i licznie pojawiają się także przedstawiciele młodego pokolenia (m.in. Justyna Bargielska, Michał Witkowski) czy też pisarze bardzo niszowi - prof. Marian Pankowski czy Eugeniusz Tkaczyszyn - Dycki (dwukrotnie nagrodzony w Gdyni). Niezwykle istotnym werdyktem wydaje się być również laur za eseistykę. W ten sposób doczekała się ona prestiżowej nagrody na równi z prozą i poezją, a także silnego bodźca promocyjnego, którego wcześniej wyraźnie brakowało.
Nagroda Literacka Gdynia (NLG) została powołana do życia w 2006 roku przez Prezydenta Gdyni Wojciecha Szczurka, w celu uhonorowania wyjątkowych osiągnięć żyjących, polskich twórców. Jest przyznawana rokrocznie autorom najlepszych książek wydanych w poprzednim roku. Nagroda ta jest de facto rozbudowaną inicjatywą miasta, skierowaną zarówno do polskich pisarzy, jak i odbiorców współczesnej literatury. NLG nieustannie ewoluuje i poszerza zakres swojej działalności. Pod szyldem "Gdyni" przyznawane są nie tylko laury, ale też organizowane liczne proczytelnicze i środowiskowe przedsięwzięcia: Ogłoszenie nominacji podczas Warszawskich Targów Książki, Dni Nagrody Literackiej Gdynia - "Literaturomanie" (od 2008 roku), Gala Finałowa NLG, Jesienne Spotkania z Laureatami NLG
Ponadto Gdynia powołała do życia "Dodatek LITERAcki", 24-stronicowy półrocznik, który emitowany jest bezpłatnie wraz z wybranymi tytułami prasowymi. Pod redakcją Mariusza Grzebalskiego powstał niszowy periodyk, do którego pisują cenieni krytycy oraz literaci, a także największe polskie nadzieje literackie.
- Idea Nagrody Literackiej Gdynia rodziła się powoli. Zaczynaliśmy skromnie, od idei konkursu literackiego, ale doszliśmy do wniosku, że jeśli już mamy organizować tego typu wydarzenie, to warto nadać mu odpowiednią rangę. Tworząc kolejne wydarzenia na wysokim poziomie artystycznym chcemy między innymi pokazać wielowątkowość nowoczesnego miasta. – przekonuje Prezydent Gdyni. Jednakże pośród wszystkich tych przedsięwzięć najważniejsza pozostaje sama Nagroda. Zwycięzcy w trzech kategoriach – proza, poezja i eseistyka, otrzymują pamiątkowe statuetki (Kostki Literackie) oraz nagrodę w wysokości 50 tysięcy złotych.
Wybór zarówno nominowanych, jak i laureatów to decyzje członków Kapituły NLG złożonej ze znawców i cenionych badaczy literatury. Na specjalny wniosek Kapituły przyznawana jest również specjalna "Nagroda Osobna" - Nie jest to nagroda za tzw. całokształt, lecz raczej za to, co pozostaje kształtem nieznanym, co stanowi wyzwanie dla czytelników i zdaje się obietnicą wielu nowych, intrygujących odczytań – wyjaśnia prof. Piotr Śliwiński, przewodniczący Kapituły.
