http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=YqsBCNxf-a4

Mówi Jerzy Jarocki. Rozmowa przeprowadzona 5 maja 2012 w czasie Festiwalu Wybrzeże Sztuki przed "Tangiem" Mrożka w rezyserii Jerzego Jarockiego Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.

Studiował w Moskwie u współpracownika Konstantego Stanisławskiego-Gorczakowa. Debiutował w 1957 roku Balem manekinów Brunona Jasieńskiego w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego. W 1959 roku wraz z założonym specjalnie na tę okazję studenckim teatrem przy Politechnice Gliwickiej przygotował prapremierę polską Ślubu Witolda Gombrowicza. Spektakl zdjęto po pięciu przedstawieniach.

W inscenizacjach Jarockiego dominuje literatura współczesna - Eugene O'Neill, Arthur Miller,Sławomir Mrożek, Friedrich Dürrenmatt, Włodzimierz Majakowski. Do trzech ulubionych autorów Jarockiego należą: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Witold Gombrowicz oraz Tadeusz Różewicz. Inscenizacja Matki Witkacego z Ewą Lassek w roli głównej, zrealizowana dla Teatru Telewizji w 1976 roku, powszechnie uznana została za kanoniczną. Podobną opinią cieszy się Życie jest snemCalderona de la Barca (Stary Teatr, 1983), Ślub Gombrowicza ze Starego Teatru (1991) z wybitną rolą Jerzego Radziwiłowicza oraz Pułapka z Teatru Polskiego we Wrocławiu (1992). Jarocki wyreżyserował zresztą prapremiery większości dramatów Tadeusza Różewicza: Wyszedł z domu,Moja Córeczka, Stara kobieta wysiaduje, Na czworakach.

Lata dziewięćdziesiąte były dla reżysera okresem szczególnym - właśnie wtedy powstały uznane inscenizacje Płatonowa Antoniego Czechowa, Kasi z Heilbronnu Heinricha von Kleista i Wujaszka Wani Czechowa w Teatrze Polskim we Wrocławiu, a także Grzebania według Witkiewicza orazFausta Johanna Wolfganga Goethego w Starym Teatrze w Krakowie.

Przedstawienia Jerzego Jarockiego charakteryzują się realizmem, dogłębną, matematyczną wręcz analizą teksu i wyjątkowo pieczołowitym jego odczytaniem. Jarocki wydobywa uniwersalny aspekt inscenizowanych przez siebie utworów, ściśle komponuje wszystkie elementy spektaklu począwszy od scenografii, kostiumów, po muzykę, skończywszy na aktorach, od których reżyser żąda całkowitego podporządkowania się swej wizji świata scenicznego.

"Jarocki zwany Herodem wśród reżyserów jest twórcą niezwykle wymagającym" - mówił o reżyserze wybitny aktor Gustaw Holoubek. "Nad naszą tradycją teatralną od lat wisiała dziwna chmura, 'chmura romantyzmu'. Aktorom polskim zdawało się, że do tego, by zaistnieć na scenie wystarczy głębokie przywiązanie do brzmienia samych słów i do tego, co można nazwać stroną uczuciową i emocjonalną roli. W ten właśnie sposób na długie lata ogłupiliśmy nasz romantyzm, bo oderwaliśmy go od warstwy intelektualnej. Od tego, co poza ładunkiem emocjonalnym jest jego mądrością. Jarocki jest jednym z pierwszych reżyserów, który ocknął się z tego marazmu."

Aktorska szkoła Jarockiego ukształtowała między innymi takich aktorów, jak Jerzy Radziwiłowicz,Krzysztof Globisz, Kinga Preis, Jolanta Fraszyńska czy Ewa Skibińska.

Pod koniec lat 90. reżyser przygotował Historię PRL wg Mrożka (Teatr Polski we Wrocławiu, 1998), jednak nie był to płaski publicystyczny spektakl. "Jerzy Jarocki szukał nie aluzji do ludowej ojczyzny, a faktów. Sprawdzał, w jaki sposób przetwarzały się one w Mrożkowy świat absurdalnych modeli" - pisał o przedstawieniu Łukasz Drewniak ("Tygodnik Powszechny" 2007, nr 22).

Jarocki wyreżyserował także Wujaszka Wanię Antoniego Czechowa (Teatr Polski we Wrocławiu, 2000). Wkrótce ponownie sięgnął po najbardziej frapujących go autorów. Powrócił do SzewcówWitkacego. Spektakl Trzeci akt przygotował najpierw ze studentami krakowskiej szkoły teatralnej (2002), a potem na scenie Starego Teatru (2002). W 2004 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie wyreżyserował wybitny spektakl Błądzenie (wersja telewizyjna - 2008), swoistą summę dotyczącą zmagań z twórczością Witolda Gombrowicza, oparty na wielu tekstach autora Ferdydurke, także m.in. na świadectwach z tomu Gombrowicz w Europie. Centralną postacią spektaklu jest sam Gombrowicz.

"Będąc bohaterem 'Błądzenia', jest Gombrowicz zarazem jego tematem" - pisał Janusz Majcherek. - "Jarocki stwarza w teatrze ekwiwalent zasadniczej problematyki Gombrowicza: stworzenie samego siebie, swojego życia na podobieństwo dzieła. Dziełem jest tyleż literatura, co sam pisarz, który swoje życie przetwarza w literaturę, pragnąc formy i jednocześnie wciąż się formie wymykając (...). Proces tych przetworzeń, poszukiwanie dla siebie kształtu, nadawanie temu poszukiwaniu wyrazu literackiego to właśnie tytułowe błądzenie." ("Zeszyty Literackie" 2005, nr 1)

Ostatnie prace reżyserskie Jarockiego to kolejne spektakle przygotowane na deskach Narodowego -Kosmos Gombrowicza (2005) i Miłość na Krymie Sławomira Mrożka (2007).

Wybrane wyróżnienia:

• 1967 - Nagroda im. Schillera za osiągnięcia w reżyserii teatralnej ze szczególnym uwzględnieniem reżyserii polskich sztuk współczesnych w latach 1965-67;
• 1971 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt osiągnięć reżyserskich, a szczególnie za reżyserię sztuk Matka, Wyszedł z domu, Moja córeczka;
• 1977 - Nagroda im. Konrada Swinarskiego;
• 1994 - III nagroda za spektakl Płatonow w Teatrze Polskim we Wrocławiu Festiwalu "Kontakt" w Toruniu;
• 1997 - Nagroda ministra kultury i sztuki za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej;
• 2000 - Doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; Nagroda Honorowa filii krakowskiej Fundacji Kultury Polskiej za rok 2000; Nagroda Honorowa za najlepszą realizację klasyki polskiej w Teatrze Telewizji dla Grzebania (ex aequo z Bigda idzie w reżyserii Andrzeja Wajdy) na 25. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych;
• 2002 - Ludwik Honorowy - nagroda teatralna środowiska krakowskiego za całokształt twórczości;
• 2003 - Nagroda Honorowa za wybitne inscenizacje sztuk Stanisława Ignacego Witkiewicza na scenach polskich od 1964 roku do dzisiaj na 28. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych;
• 2005 - Najwyższa Nagroda - za "próbę syntezy dzieła Witolda Gombrowicza" w przedstawieniu Błądzenie według Gombrowicza w Teatrze Narodowym w Warszawie na 30. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych;
• 2006 - Wielka Nagroda Fundacji Kultury; Nagroda Specjalna miesięcznika "Teatr" z okazji jubileuszu 60-lecia pisma;
• 2007 - Złoty Medal Gloria Artis - Zasłużony Kulturze.

Opracowanie: kwiecień 2002. Aktualizacja: Monika Mokrzycka-Pokora, grudzień 2008.

Zobacz również: "Pół wieku Jerzego Jarockiego" - Elżbieta Baniewicz o dokonaniach Jerzego Jarockiego, "Twórczość" kwiecień 2008.

za i więcej: www.culture.pl