Świętojańskie wideo

Teatr na nowe czasy: Komuna//Warszawa, Paradise Now? Remix Living Theatre

Wiedżmin w Teatrze Muzycznym w Gdyni: fragment próby medialnej

Śpiewający Aktorzy 2017: Katarzyna Kurdej, Dziwny jest ten świat

Barbara Krafftówna W Gdańsku

Notre Dame de Paris w Teatrze Muzycznym w Gdyni: Czas katedr




Międzymiastówka*. Władza w ręce obywateli: konsultacje społeczne na Pomorzu

Opublikowano: 12.09.2012r.

Drugi odcinek porównywarki obywatelskiej. Zapraszamy do lektury i dyskusji.

Międzymiastówka*. Władza w ręce obywateli: konsultacje społeczne na Pomorzu

Katarzyna Gajewska

Demokracja to pochodzące ze starej greki słowo oznaczające rządy ludu, czyli obywateli. W polskiej, młodej demokracji, często postrzegamy te rządy jedynie jako prawo do udziału w wyborach albo demonstracji, kiedy dzieje się coś, co tej demokracji zagraża. Nie wszyscy wiedzą, że władza jest obywatelom dostępna na co dzień, także w mniej spektakularnych kwestiach.

Na Pomorzu mamy kilka przykładów dobrych praktyk, jeśli chodzi o partycypację obywateli w procesach rządzenia, czy podejmowania decyzji na poziomie samorządu. Jedną z form angażowania obywateli w rządzenie są konsultacje społeczne.

Konsultacje społeczne to proces, w którym przedstawiciele władz przedstawiają obywatelom swoje plany dotyczące np. aktów prawnych (ich zmiany lub uchwalania nowych), inwestycji lub innych przedsięwzięć, które będą miały wpływ na życie codzienne i pracę obywateli. Konsultacje nie ograniczają się jednak tylko do przedstawienia tych planów, ale także do wysłuchania opinii na ich temat, ich modyfikowania i informowania o ostatecznej decyzji. Konsultacje społeczne to sposób uzyskiwania opinii, stanowisk, propozycji itp. od instytucji i osób, których w pewien sposób dotkną, bezpośrednio lub pośrednio, skutki proponowanych przez administrację działań.

Podstawą do przeprowadzenia konsultacji społecznych w samorządzie są przepisy ustaw o:
 samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku
 samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 roku
 samorządzie wojewódzkim z 5 czerwca 1998 roku.
 działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 roku.

Słupsk konsultuje od 2009

W Słupsku konsultacje społeczne odbywają się systematycznie od roku 2009, zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej. Konsultacje społeczne przeprowadza się w sprawach ważnych dla mieszkańców miasta. Obowiązkowym konsultacjom podlega budżet miasta oraz programy rozwoju (strategii) miasta. W konsultacjach mogą brać udział mieszkańcy Słupska posiadający czynne prawo wyborcze, a także organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Słupska w zakresie ich działalności statutowej.

Konsultacje mogą być prowadzone z inicjatywy własnej Prezydenta Miasta, na wniosek Przewodniczącego Rady Miejskiej, Komisji Rady Miejskiej, Klubu radnych, grupy co najmniej 5. radnych lub grupy co najmniej 400 mieszkańców Słupska posiadających czynne prawo wyborcze na terenie Gminy Miejskiej Słupsk.

Niedawno, bo 7 września, w Słupsku zakończyły się konsultacje dotyczące budżetu Miasta Słupska na rok 2013. Były one prowadzone za pośrednictwem strony internetowej Urzędu Miejskiego. Propozycje zadań można było zgłaszać za pomocą specjalnej ankiety. Do Urzędu Miasta wpłynęło 257 ankiet (w tym 14 zostało odrzuconych, ponieważ wpłynęły po terminie). Wśród propozycji mieszkańców znalazły się m.in.: budowa drogi rowerowej, remont ul. Długiej, likwidacja strefy płatnego parkowania czy zwiększenie liczby imprez kulturalnych. Malwina Noetzel-Wszałkowska z biura rzecznika UM Słupska dodaje, że w ubiegłym roku do UM w Słupsku w ramach konsultacji społecznych dotyczących budżetu wpłynęło od mieszkańców 313 propozycji zmian, z czego 100 dotyczyło promocji miasta poprzez sport związany z Czarnymi Słupsk i 161 dotyczących zbudowania łącznika pomiędzy ulicami Piłsudskiego a Grunwaldzką. Z pewnością Słupsk może być przykładem dla innych miast, ponieważ w sposób przejrzysty informuje o prowadzonych konsultacjach, a także wychodząc poza obowiązki nałożone przez ustawę, zaprasza mieszkańców do zgłaszania swoich propozycji jeszcze przed rozpoczęciem prac nad budżetem.

W Gdańsku spotkania obywatelskie z Prezydentem

- W Gdańsku konsultacje na poziomie miasta prowadzone są w sytuacjach, kiedy wymagane jest to ustawą, np. w sprawie wieżowców na Żabiance - mówi Dariusz Wołodźko z Biura Rzecznika Prezydenta Miasta Gdańska.

Piotr Kowalczuk, Referat Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Gdańska: - Zgodnie z uchwałą Rady Miasta odbyły się już m.in. konsultacje dotyczące zmian granic Gdańska i Sopotu, potrzebne przed wybudowaniem ERGO Areny. Zmiana granic jest bowiem sytuacją, która "wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami" (za: Art. 4a., ust 1, USTAWA z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym).

Z inicjatywy Prezydenta Miasta Gdańska ma miejsce cykl pt.: "Mój dom, moja dzielnica, moje miasto", czyli comiesięczne spotkania z mieszkańcami. Od 2008 roku było ich 36. Podczas takiego trwającego 1,5 h spotkania z Prezydentem omawianych jest nawet kilkadziesiąt wniosków. Najbliższe odbędzie się z mieszkańcami osiedla Strzyża i VII Dwór - 29 października. Chętni przed spotkaniem mogą wypełnić ankietę i wskazać konkretne przykłady miejsc/punktów wymagających podjęcia działań. Jej wyniki zostaną przedstawione podczas spotkania. Informacje o spotkaniu są ogólnie dostępne na stronie UM Gdańska, łatwo też je znaleźć, ponieważ na stronie głównej gdansk.pl wisi spory baner informujący o spotkaniu.

W Sopocie dobry model konsultacji

Sopot ma na swojej stronie osobny dział w całości poświęcony konsultacjom społecznym, co może świadczyć o znaczeniu, jakie do konsultacji i współpracy z mieszkańcami przykładają władze Sopotu.

Niestety kwestia faktycznej skuteczności konsultacji wywołuje wciąż dyskusje w środowisku. Obecnie Sopocka Inicjatywa Rozwojowa próbuje doprowadzić do dyskusji i zmian w regulaminie konsultacji. Marcin Gerwin na stronie Inicjatywy pisze: - Mogło się wydawać, że uchwalenie nowego regulaminu konsultacji społecznych w Sopocie jest już blisko, że zostanie on poddany pod głosowanie na jutrzejszej sesji Rady Miasta. Jednak w tej sprawie wciąż pojawiają się niespodzianki. Projekt ma zostać zdjęty z porządku obrad, jednak nie to jest tutaj największym zaskoczeniem, lecz fakt, że może to być pozytywny zwrot w tej sprawie. Na dzisiejszym spotkaniu komisji statutowej wywiązała się po raz kolejny dyskusja, tym razem z udziałem Prezydenta Sopotu, na temat tego, czy konsultacje mogą być przeprowadzane wyłącznie w formie debat publicznych. Prezydent argumentował, że nie, że należy dopuścić również ankiety w formie pisemnej i sondy internetowe, gdyż mieszkańcy nie lubią chodzić na spotkania i jest im łatwiej zaznaczyć odpowiedź w internecie, niż brać udział w debacie (za: sopockainicjatywa.org).

30 sierpnia Prezydent Miasta Sopotu Jacek Karnowski umieścił na stronie oświadczenie w odpowiedzi na proponowane zmiany: - Mamy od wielu lat wypracowany wspólnie przez Radnych i Prezydenta, dobry model konsultacji społecznych, na którym wzorują się inne Miasta, takie jak m.in. Poznań, Łódź, Toruń, Elbląg, Katowice. Mieszkańcy Sopotu akceptują obowiązujący model, dając temu wyraz rekordowym udziałem w konsultacjach społecznych.

W Gdyni konsultacje społeczne mają wiele twarzy

W porównaniu z Gdańskiem, Sopotem czy Słupskiem, informacje o konsultacjach najtrudniej znaleźć jest na stronie Gdyni. Dopiero po wpisaniu w wyszukiwarkę frazy "konsultacje społeczne" dowiadujemy się, że takie miały miejsce. W 2009 odbyły się m.in. konsultacje społeczne nt. rozbudowy Teatru Muzycznego, Obwodnicy Północnej Aglomeracji Trójmiejskiej czy w sprawie Portu Lotniczego Gdynia Kosakowo. W 2010 Rada Miasta Gdyni konsultowała zmiany statutów wszystkich dzielnic Miasta Gdyni. Konsultacje były przeprowadzone w formie elektronicznej poprzez stronę miasta, której wypełnienie polegało na zaznaczeniu odpowiedzi "tak" lub "nie". Można dyskutować, czy możliwość odpowiedzi tak lub nie mieści się w definicji konsultacji. Odbyło się także spotkanie pt.: Gdyńskie Forum Pozarządowe oraz Pozarządowe Konsultacje Społeczne - można więc przypuszczać, że temat ten był istotny z punktu widzenia władz miasta w przeszłości, jednak został ostatnio zapomniany.

Zapytana o prowadzenie konsultacji społecznych budżetu Miasta Gdyni na rok 2013, Joanna Grajter-Błoniarczyk, rzeczniczka UMG, odpowiedziała, że prace nad nowym budżetem jeszcze się nie rozpoczęły, ruszają dopiero przymiarki na poziomie poszczególnych wydziałów czy komisji. W poprzednim roku konsultacje, zgodnie z obowiązującą ustawą, odbywały się, jednak nie było dużego zainteresowania mieszkańców. - Żyjemy w realiach demokracji pośredniej, a nie bezpośredniej, mieszkańcy cedują władzę, co bywa bezpieczne, ale też ryzykowne - powiedziała Grajter-Błoniarczyk. - Konsultacje niejedno mają imię, zgodnie z ustawą przy planowaniu przestrzennym odbywają się konsultacje społeczne, np. w formie publicznych dyskusji - dodała rzeczniczka. W Gdyni nie ma jednak zwyczaju zapraszania mieszkańców do zgłaszania propozycji do budżetu jeszcze przed pracami nad nim, tak jak ma to miejsce w przypadku Miasta Słupska.

Małe Trójmiasto

Na stronie internetowej Rumi niełatwo znaleźć informacje o konsultacjach społecznych. Możemy się dowiedzieć jedynie, że w 2010 roku konsultowany był projekt Programu współpracy Gminy Miasta Rumi z Organizacjami Pozarządowymi na rok 2011. Sekretarz miasta, Anna Tarczyńska, nie przypomina sobie, by obecnie odbywały się jakieś ogólne konsultacje społeczne, a informacje o konsultacjach na konkretny temat można uzyskać w referatach odpowiedzialnych przedmiotowo. Celina Pałasz, Skarbnik Miasta Rumi informuje, że nie odbywają się obecnie konsultacje budżetu na rok 2013 z mieszkańcami miasta. Zgodnie z ustawą o samorządzie (Art. 5a.) miasto może konsultować "w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy. (...) Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy". Nie jest więc wprost nałożony obowiązek przeprowadzania takich konsultacji. To, czy się one odbywają, zależy w dużej mierze od dobrej woli władz miasta. W Rumi w roku 2006 zostały np. podjęte uchwały w sprawie konsultowania planu rozwoju lokalnego Miasta Rumi, strategii rozwoju miasta Rumi oraz programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na dany rok.

W Redzie odbywają się np. konsultacje Rocznego Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi - poinformowała nas Teresa Dziemisz-Dombrowska, Kierownik Referatu Spraw Obywatelskich. - W Redzie aktywnie działa około 20. organizacji, głównie w sferze sportu. Głównym ich problemem jest pozyskanie środków finansowych na działalność, dlatego może niezbyt aktywnie biorą udział w konsultacjach. Jeśli zaś chodzi o zapraszanie do udziału obywateli, to odbywają się konsultacje w sprawach dotyczących większości mieszkańców, ale działania te są rozproszone pomiędzy poszczególnymi wydziałami. Na stronie internetowej Urzędu Miasta Redy też ciężko znaleźć jakiekolwiek informacje na ten temat.

W Wejherowie aktualnie nie są prowadzone żadne konsultacje. Jacek Thiel, zastępca kierownika Wydziału Kultury, Promocji, Spraw Społecznych i Turystyki Urzędu Miejskiego w Wejherowie: - Urząd Miejski zgodnie z przepisami przeprowadza konsultacje społeczne w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla wspólnot samorządowych. Każda zmiana zagospodarowania przestrzennego jest konsultowana z mieszkańcami, którzy mogą w wyznaczonym terminie zapoznać się z planem i zgłosić uwagi. Każdego roku Prezydent Miasta Wejherowa przeprowadza również konsultacje projektu programu współpracy z organizacjami pozarządowymi na nadchodzący rok. Konsultacje mają charakter spotkania m.in. z przedstawicielami organizacji pozarządowych tworzących Gminną Radę Pożytku Publicznego. W tym roku odbyły się także konsultacje społeczne dla mieszkańców w sprawie wykreślenia urzędowej nazwy Wejherowo-Nanice z Wykazu urzędowych nazw miejscowości w Polsce, prowadzonego przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W konsultacjach mieli prawo uczestniczyć wszyscy mieszkańcy.

Pod koniec 2011 r. Prezydent Wejherowa zaprosił mieszkańców do włączenia się w budowanie strategii rozwoju Wejherowa na lata 2012-2020. Każdy mógł w istotny sposób wpłynąć na to, co będzie tam zapisane. Pomysły, uwagi i inicjatywy można było zgłaszać korespondencyjnie na adres urzędu lub drogą mailową. Na stronie urzędu miasta: wejherowo.pl uruchomiono także specjalną zakładkę dotyczącą strategii. Konsultacje społeczne prowadzone były także w związku z pracami nad Lokalnym Programem Rewitalizacji Śródmieścia Wejherowa w 2007 r. Mieszkańcy mieli okazję wziąć udział w pięciu spotkaniach zorganizowanych w postaci warsztatów podczas których omawiane były cele rewitalizacji śródmieścia i najważniejsze inwestycje.

Przeprowadzono także badania socjologiczne na temat spraw i problemów związanych z planowanym procesem odnowy i ożywienia obszaru śródmiejskiego. Mieszkańcy mieli okazję wyrazić własne opinie, aspiracje i potrzeby związane z ich środowiskiem zamieszkania w dwóch anonimowych ankietach zawierających pytania otwarte i zamknięte.

 

Jak widać, ile miast, tyle różnych definicji i pomysłów na konsultacje społeczne. Godne uznania są z pewnością te inicjatywy prezydentów miast, które sprawiają, że Urząd wydaje sie być bliżej mieszkańców i ich problemów. Niestety w wielu miastach, wśród urzędników i mieszkańców, wiedza na temat konsultacji nadal jest znikoma. Gdyby prowadzenie konsultacji nie tylko tam, gdzie wymagane jest to ustawą, stało się normą, z pewnością wyszło by to na dobre nie tylko mieszkańcom, ale także urzędnikom.

 

*Międzymiastówka - miejsce w Gazecie Świętojańskiej, w którym będziemy porównywać rozwiązania różnych problemów, szukać, sugerować oraz inspirować i zapraszać do dyskusji w celu wyboru najlepszych rozwiązań w przestrzeni miejskiej. Partnerem serwisu jest Pomysłodalnia. Centrum Rozwoju Ciekawości.

 


Powiązane artykuły

- 04.09.2012 - Międzymiastówka*. Budżet obywatelski



Autor

obrazek

Katarzyna Gajewska
(ostatnie artykuły autora)

Kulturoznawczyni z wykształcenia, społeczniczka z zamiłowania.