Gdańsk stolicą wolności
Sonia Zając, Przemek Mudlaff
6 października rozpoczęła się kolejna edycja All About Freedom Festiwal - interdyscyplinarnej imprezy poruszającej kwestię praw człowieka. Jak co roku, organizator imprezy, Europejskie Centrum Solidarności, zadbało o interesujący i zróżnicowany program. Festiwal obejmował m.in. panele dyskusyjne, część teatralną i muzyczną, a także sekcję filmową, która zdominowała program tegorocznej edycji festiwalu.
Wśród filmów wyświetlanych w gdańskim Multikinie znalazły się zarówno dokumenty i filmy fabularne, reprezentujące polską i światową kinematografię. Kuratorem polskiej sekcji filmowej był znany krytyk, dyrektor artystyczny tegorocznego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Michał Chaciński, natomiast wyborem repertuaru światowego, zajął się szef i pomysłodawca warszawskiego festiwalu filmów dokumentalnych Planet Doc Review, Artur Liebhart. Zmysł selekcji, z jakiego słyną obaj panowie, zaowocował ciekawym repertuarem, czego dowodem są liczne nagrody uzyskane przez poszczególne filmy. Oczywiście nagrody nie był jedynym kryterium wyboru. Jak podkreślali organizatorzy, celem piątej edycji festiwalu było jak najszersze ukazanie zagadnienia, jakim jest wolność, co było widoczne w bogactwie poruszanych przez poszczególne filmy tematów. Wolność pojawiała się tu zarówno w kontekstach osobistych, jak i politycznych. Autorzy poruszali m.in. tematy związane z prawami mniejszości seksualnych, kontrowersjami wokół klonowania, problematyką wolności wyznaniowej, czy wreszcie kwestie natury ekonomiczno - gospodarczej.
http://www.youtube.com/watch?v=eD7XiW_8OLw
Chodorkowski / Khodorkovsky (2011) - [ Oficjalny TRAILER / ZWIASTUN ] PL HD Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
Pierwszy dzień filmowy otworzył poruszający dokument niemieckiego reżysera Cyrila Tuschiego „Chodorkowski". Nakręcony we współczesnej Rosji, opowiada historię byłego szefa Jukosu, rosyjskiego przedsiębiorstwa naftowego, który w 2005 r. został osadzony w syberyjskim więzieniu pod zarzutem oszustwa finansowego. Sytuacja Chodorkowskiego wciąż pozostaje niejasna i mimo, że nie istnieją przekonujące dowody świadczące o jego winie, „oligarcha" od lat przebywa w odosobnieniu, a wyrok jest nieustannie przedłużany. Mnożą się spekulacje na temat przyczyn aresztowania Chodorowskiego - zwłaszcza dotyczące konfliktu politycznego między aresztowanym a Putinem. Równolegle z historią „oligarchy" ukazane są losy Cyrila Tuschiego - problemy jakie napotyka podczas realizacji dokumentu. W XXI w., w kraju który pretenduje do miana demokratycznego, niemożliwym okazuje się ustalenie rzetelnych informacji. Film niemieckiego reżysera uzupełnia refleksję nad wolnością w jej wymiarze osobistym, pytaniami o wolność wypowiedzi i prawo do swobodnej wymiany informacji w kraju, jakim jest Rosja Putina. Historia Chodorkowskiego wydaje się świadczyć, że u naszych wschodnich sąsiadów czas zatrzymał się wiele lat temu, a swoboda i demokracja to tylko puste frazesy. Po projekcji filmu widzowie mieli okazję spotkać się z Cyrilem Tuschim. Reżyser przybliżył m.in. kulisy pracy nad filmem i wziął udział w dyskusji z publicznością.
Drugi dzień festiwalu poświęcony był kinematografii norweskiej. Widzowie mogli obejrzeć filmy Joachima Triera „Oslo, 31 sierpnia" i „Gunner szuka Boga" w reżyserii Gunnara Halla Jansena. Dokument Jansena traktuje o ograniczeniu wolności, które w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego dotyczy każdego z nas. Bohater/autor filmu, mimo iż na pozór posiada wszystko, co zapewnia tzw. godny i szczęśliwy byt, dochodzi z czasem do wniosku, że jego życie jest puste. Motywowany chęcią nadania swojemu życiu sensu, Gunner postanawia szukać Boga i w tym celu udaje się do klasztoru w Egipcie. Choć scenariusz może wydawać się naiwny, to jednak autobiograficzny film Jansena ukazuje realny problem, z jakim duża część społeczeństwa świata zachodniego mierzy się każdego dnia.
http://www.youtube.com/watch?v=gz2g0F9yl5o
Trailer - Oslo, 31. august (Oslo, August 31st) Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
Film "Łono" w reżyserii Benedeka Fliegaufa otworzył czwarty dzień festiwalu All About Freedom. Anglojęzyczny debiut węgierskiego reżysera opowiada dramatyczną historię kobiety (Eva Green), która chcąc odzyskać tragicznie zmarłego ukochanego zwraca się ku klonowaniu. W konsekwencji rodzi swojego kochanka (Matt Smith) i roztacza nad nim matczyną opiekę. Pragnie jednak innej relacji, niż tej tradycyjnie pojmowanej pomiędzy matką a synem. Pomimo, że Łono porusza kwestię replikowania istoty ludzkiej, to nie jest filmem z gatunku science fiction. Jest natomiast niezwykle wiarygodną indie - dramą. W związku z rozwojem genetyki, kwestia sztucznego klonowania człowieka i związane z nią dylematy natury etycznej i moralnej, mogą w niedalekiej przyszłości dotyczyć nas - widzów. Być może dlatego Łono wywołuje tak silne emocje i pobudza do głębokiej refleksji. Świat składa się przecież z miliardów unikatowych wzorów. Jakie korzyści i zagrożenia może więc przynieść powtarzanie niepowtarzalnego?
http://www.youtube.com/watch?v=2fNNOD95zlo&feature=related
Tom Tykwer: DREI (Trailer & Filmclips #2) Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
Drugim filmem niedzielnego, festiwalowego wieczoru był "Trzy" znanego niemieckiego reżysera Toma Tykwera. Obraz opowiada historię pary - Hanny (Sophie Rios) i Simona (Sebastian Schipper). Od dwudziestu lat żyją w nieformalnym związku, nie posiadają dzieci, a w ich życie wdarła się monotonia i rutyna. Każde z osobna, próbując wyrwać się z takiego stanu rzeczy, szukając swojego miejsca w świecie oraz pomysłu na życie, odnajduje trzeciego - Adama (David Striesow). W rezultacie tworzy się kipiący namiętnością trójkąt. Film Tykwera jest dramatem z elementami czarnego humoru. "Trzy" skoncentrowane jest wokół życia ludzi w średnim wieku, pracujących i mieszkających w Berlinie. Metropolia powodująca wyobcowanie, bezimienność zdaje się przytłaczać Hannę i Simona. Pozwalają aby ich życie po prostu przemijało. Inaczej egzystuje Adam. On korzysta z życia, poznaje wciąż nowych ludzi, nawiązuje przelotne romanse z osobami obojga płci. Jego styl życia zdaje się imponować głównym bohaterom filmu. Stworzony przez nich trójkąt daje nową, odbiegającą od przyjętych norm jakość. Jak jednak będzie wyglądała ich przyszłość, pozostaje w domysłach widzów.
Piąty dzień All About Freedom Festival skupił się na problemach współczesnej Afryki. Wojna w Czadzie i jej wpływ na podstawową komórkę społeczną - rodzinę, były tematem pierwszego z poniedziałkowych filmów - "Krzyczący Mężczyzna", którego reżyserem jest Mahamat- Saleh Haroun.
W tej spokojnej opowieści o niespokojnych czasach wojny domowej, obserwujemy czadyjską rodzinę, która opowiada się po stronie wojsk rządowych. Głównymi bohaterami dramatu są tu ojciec i syn. Obaj pracują w ekskluzywnym hotelu, należącym do Chińczyków. Ojciec - Adam, były mistrz pływacki traci stanowisko obsługi basenu na rzecz swojego syna. Zostaje przeniesiono do obsługi szlabanu wjazdowego. W tym czasie w miarę przechylania szali zwycięstwa na korzyść rebeliantów, armia rządowa domaga się od obywateli wsparcia finansowego lub ochotników. Według Adama jedynym rozwiązaniem tej sytuacji jest wydanie armii swojego syna - Abdela. Główny bohater filmu Harouna został zmuszony do podjęcia decyzji, która nie dotyczyła bezpośrednio jego. Adam był w stanie wydać w ofierze własnego syna, żeby odzyskać swoje życie, jakie dla byłego mistrza pływackiego, stanowiła praca przy basenie. Kiedy zdał sobie sprawę z konsekwencji wyboru, było już za późno na uratowanie życia, ciężko rannego w wyniku starć z rebeliantami - Abdela. Sytuacje ekstremalne powodują konieczność podejmowania niezwykle ważnych wyborów. O decyzji Adama stanowiły jednak zaślepienie, małostkowość, pragnienie przetrwania, a nie wyznawana ideologia, co w rezultacie doprowadziło jego rodzinę do tragedii.
Kolejny film dotykający problemów Afryki - "Krew w twoim telefonie" Franka Piaseckiego Poulsena jest dokumentem. Reżyser uwiecznił na taśmie filmowej dochodzenie w sprawie pozyskiwania surowców mineralnych, które wykorzystuje się do produkcji sprzętu elektronicznego, czyli także telefonów komórkowych, które większość z nas posiada. Poulsen postanowił sprawdzić czy producent jego telefonu komórkowego - firma Nokia, wykorzystuje minerały wydobywane w Kongo. Jest to o tyle istotne, ponieważ tamtejsze kopalnie pochłaniają ogromną liczbę ofiar. Poza tym faktem w Kongo trwają nieprzerwanie lokalne wojny, a jak się okazuje dochód ze sprzedaży telefonów komórkowych finansuje te konflikty. Zapętla się więc ta spirala śmierci, której ofiarami staje się biedny, niecywilizowany świat Afryki, a korzyści czerpie z niej - w przypadku Nokii, cywilizowana Europa.
http://www.youtube.com/watch?v=6sSt9aJuSFk
Krew w twoim telefonie Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
Film dokumentalny Poulsena przynosi jeszcze jedną gorzką niewinnych Kongijczyków. Rozmowa po filmie z udziałem Harrisa Mawusi (urodzonego w Ghanie, m.in. pracownika Zarządu Portu w Gdyni) oraz Edwina Bendyka (dziennikarza) uświadomiła widzom, że praktycznie żadna konsumpcja nie jest wolna od winy. Krew w twoim telefonie pozostawia smutną konkluzję - jakiekolwiek pozytywne działanie będzie jedynie kroplą w morzu danego problemu i oceanie problemów pozostałych.
Filmy szóstego dnia gdańskiego festiwalu wolności dotyczyły świata muzułmańskiego. "Zielona Rewolucja" A. Samadi Ahadi i J. Kruegera to film dokumentalny przypominający pod względem formy przekazu słynny "Walc z Baszirem". Animowane sekwencje uzupełniają to, czego nie można było opisać na portalach społecznościowych, blogach, nagrać amatorską kamerą czy telefonem komórkowym. To właśnie w taki sposób opowiedziane zostały w tym obrazie wydarzenia teherańskie z maja 2009 roku, podczas których głównie młodzi ludzie w obronie swobód obywatelskich zablokowali urny wyborcze, aby ich faworyt - gwarant zmian, wygrał wybory. Wybranym kolorem rewolucjonistów była zieleń - kolor nadziei na poprawę sytuacji, kolor islamu, jeden z kolorów na fladze Iranu.
Obraz "Obca" reżyserki Feo Aladag przedstawia kobietę z rodziny muzułmańskiej, której historia jest symptomatyczna dla większości muzułmańskich kobiet. Urodzona w Niemczech główna bohaterka filmu Umay uciekła wraz z synem ze Stambułu do Berlina. Zbiegła przed mężem, który posiada w Turcji kulturowe przyzwolenie na fizyczną i psychiczną przemoc wobec żony. Buntując się przeciwko takiemu stanowi rzeczy Umay, zhańbiła swoją rodzinę, dlatego musi ponieść karę. Film Aladag omawia kwestię tzw. „zabójstw honorowych", których najwięcej zdarza się w świecie Islamu. Obca to także ciekawe porównanie dwóch państw, a co za tym idzie systemów kulturowych. Z jednej strony Niemcy, wiodący kraj Wspólnoty Europejskiej, w którym społeczność turecka jest najliczniejsza wśród mniejszości narodowych, z drugiej zaś Turcja, państwo starające się od wielu lat dołączyć do krajów Unii Europejskiej.
Kolejnego dnia festiwalu zaprezentowano twórczość polskich reżyserów - obraz Agnieszki Łukasiak „Dwa ognie" oraz Agnieszki Holland „W ciemności". Bardzo osobisty film Łukasiak, to historia Marty, młodej kobiety, która poświęca wszystko dla zapewnienia godnego bytu swojej córce Ani. Wiedząc, że dziewczynka zostanie wciągnięta w handel dziećmi na Białorusi, Marta ryzykuje ucieczkę do Szwecji, gdzie wraz z córką trafiają do obozu dla uchodźców. Bohaterki nie znajdują tu upragnionej wolności. Każdy dzień konfrontuje je z nowymi wyzwaniami. Wymarzone miejsce okazuje się biurokratycznym molochem w którym od losu człowieka istotniejsze są procedury. Historie o kraju miodem i mlekiem płynącym okazują się mitem.
http://www.youtube.com/watch?v=mrndxZv9bis
Na planie "W ciemności" ("In Darkness") w reż. Agnieszki Holland Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
Najbardziej oczekiwanym filmem tegorocznego All About Freedom był „W ciemności". Agnieszka Holland przedstawiła w nim historię Leopolda Sochy, Polaka pochodzącego ze Lwowa, który kilkakrotnie trafiał do więzienia za drobne przewinienia. Podczas drugiej wojny światowej za pieniądze ukrywał Żydów, w efekcie czego między Sochą a ukrywanymi zawiązała się przyjaźń. Zarówno sam film, który zebrał wiele pochlebnych recenzji, jak i spotkanie z Agnieszką Holland, sprawił, że sala kinowa była tego wieczoru pełna widzów. Filmową część All About Freedom zamknęły fabularne „Stepy" - debiut Vanji d'Alcantary, Belgijki o polskich korzeniach. Film dedykowany jest babci reżyserki, której historia była bodźcem do napisania scenariusza. To opowieść o losach Polki - Niny (Agnieszka Grochowska), która w czasie drugiej wojny światowej została przeniesiona przez NKWD do sowchozu w Kazachstanie. Realia, w jakich przyszło jej żyć, stanowiły prawdziwe wyzwanie, podobnie jak dla tysięcy więźniów politycznych w tym czasie. Film jest oszczędny w środki wyrazu, wręcz ascetyczny. Brak muzyki i nieliczne dialogi sprawiają, że obraz d'Alcantara może być odebrany jako monotonny, ale ta surowość buduje w „Stepach" specyficzną atmosferę. Ten niepowtarzalny klimat potęgują tytułowe stepy, tworząc obraz miejsca odosobnionego od reszty świata. Zwieńczeniem ostatniego dnia filmowego było spotkanie z Aleksandrą Justą - filmową Jadwigą, przyjaciółką Niny z sowchozu. Aktorka opowiedziała m.in. o okolicznościach i przyczynach powstawania „Stepów" i odpowiadała na pytania widzów.
http://www.youtube.com/watch?v=i0JClLls0zI
Steyp-trailer Jeżeli masz problem z "odpaleniem" filmu, kliknij tutaj.
5. All About Freedom Festival zdominowany został zdecydowanie przez obrazy filmowe. Podejmowano tematy wolności, pokazujac je w sposób symboliczny lub bezpośrednio nawiazując do konkretnych wydarzeń. Program filmowej części skonstruowano inteligentnie i intrygująco. Problemy pojedynczych ludzi, rodzinne, problemy określonej populacji, państwa czy grupy kulturowej to główne zagadnienia tegorocznego festiwalu. Pokazano różne aspekty i rozmiary tego, co kryje się w wielkim słowie - wolność.
5 All About Freedom Festiwal, Gdańsk, 6-16.10.2011
