Precedensowy wyrok w sprawie chomika europejskiego

Opublikowano: 03.07.2011r.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-383/09 - tj. w tzw. "Sprawie Chomika", w której Komisja Europejska pozwała Francję za niewstarczającą ochronę chomika Cricetus cricetus - gatunku z załącznika IV dyrektywy siedliskowej. Wyrok jest ważnym precedensem w interpretacji europejskich przepisów o ochronie gatunkowej zwierząt (art. 12 dyrektywy siedliskowej).



Art. 12 dyrektywy siedliskowej nakłada na państwa członkowskie obowiązek podjęcia koniecznych środków mających na celu ustanowienie systemu ścisłej ochrony gatunków zwierząt wymienionych w załączniku IV tej dyrektywy, zakazujących pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu lub
odpoczynku. Obowiązek ten dotyczy całego terytorium kraju. Chomik jest wlasnie przykładem gatunku ujętego w załączniku IV dyrektywy - tj. stosują się do niego obowiązki ochrony gatunkowej (choć nie wyznacza się dla niego obszarów Natura 2000).

Artykuł ten wykłada się nie tylko jako obowiązek wprowadzenia prawnej ochrony gatunkowej, ale jako obowiązek podjęcia spójnych i wzajemnie
powiązanych działań o charakterze prewencyjnym, skutecznie zapobiegających niszczeniu siedlisk chronionych gatunków. Trybunał wykłada, iż "tego rodzaju system ścisłej ochrony winien więc umożliwiać skuteczne powstrzymywanie procesów pogarszania stanu lub niszczenia terenów rozrodu lub odpoczynku gatunków zwierząt wymienionych w załączniku IV".

Chomiki we Francji (w Alzacji, gdyż tylko tam występują) szybko zmniejszają swoją liczebność w wyniku zmian struktury upraw (rolnicy preferują uprawy kukurydzy w miejsce łąk i upraw lucerny) oraz urbanizacji zajmującej siedliska chomików. Francja próbowała wpływać na te procesy za pomocą oferty programów rolnośrodowiwksowych oraz przez oceny oddziaływania na środowiskodla wiekszych skupisk nowej zabudowy - jednak programy rolnośrodowiskowe okazały się zbyt mało skuteczne, a system ocen ma luki, w wyniku czego degradacja siedlisk chomików w skali regionu nie została zatrzymana.

Trybunał uznał tę sytuację za naruszenie Dyrektywy, orzekając że "Nie ustanawiając programu środków umożliwiających ścisłą ochronę gatunku
Cricetus cricetus (chomik europejski), Republika Francuska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 12 ust. 1 lit. d) dyrektywy Rady
92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory".

Wyrok będzie istotnym precedensem dla interpretacji europejskich wymogów ochrony gatunkowej (Art. 12 dyrektywy siedliskowej). Wyroki Trybunału są wiążące dla przyszłych orzeczceń, tj. stają się elementem prawa.

Ważne wątki zawiera także poprzedzająca ten wyrok opinia rzecznika generalnego TSUE - m. in. interpretuje ona, że "miejsce rozrodu i
odpoczynku" należy rozumieć w sposób ekologiczno-funkcjonalny, tj. dla chomika jest to nie tylko nora, ale raczej cały teren z norami chomików,
niezbędny by "miejsca rozrodu i odpoczynku" mogły rzeczywiście funkcjonować. Analogiczne rozumowanie należałoby stosować także do innych gatunków z zał. IV dyrektywy (np. niedźwiedź, pachnica dębowa).

Wyrok i opinię można znaleźć na www.curia.eu