Wyspa Sark: ostatni feudalny system w Europie

Opublikowano: 07.02.2011r.

Marcin Gerwin: wolne przemyślenia na temat systemu feudalnego.

 

Mogłoby się wydawać, że systemy feudalne, w których wąska grupa ludzi lub jedna osoba podejmują decyzje za wszystkich, a władza jest dziedziczona, to w Europie już odległa historia. Niezupełnie. Ostatni system feudalny w Europie został zniesiony dopiero w 2008 r., w wyniku głosowania na wyspie Sark na kanale La Manche, która położona jest 45 minut drogi promem od wybrzeża Francji. Sark to mała wyspa, zamieszkana jest przez nieco ponad 600 osób, na której od 1565 r. decyzje podejmowali zarządca, zwany seniorem, oraz rada, złożona najpierw z 40 przedstawicieli rodzin, które posiadały ziemię na wyspie, a od 1922 r. także 12 przedstawicieli wyłanianych w wolnych wyborach.

Wyspa Sark nie jest samodzielnym państwem tak, jak Monako czy Andora, jednak ma szeroką autonomię w ramach protektoratu brytyjskiego. Senior płacił każdego roku lenno królowej Wielkiej Brytanii, wysokości 1,79 funta (ok. 10 zł), co stanowiło 1/20 uposażenia rycerza w XVI wieki. Senior miał kilka specjalnych uprawnień, jak na przykład decydował o tym, czy ktoś może kupić lub sprzedać ziemię, miał także prawo pobierania opłaty od transakcji nieruchomościami, gdzie pobierał 1/13 część płaconej kwoty. Miał także prawo „pierwszej nocy”, znane z filmu Braveheart (co nie znaczy, że ostatnio z niego korzystał) oraz prawo weta.

System polityczny na wyspie Sark jest interesujący z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że okazuje się, że mała społeczność w Europie, wielokrotnie mniejsza pod względem liczby mieszkańców od miasta takiego jak Sopot, nie wspominając nawet o Krakowie czy Gdańsku, może mieć nie tylko swoje własne prawa, ba, ma nawet swój własny ustrój i to w XXI wieku, gdy wydaje się, że istnienie miast-państw jest niemożliwe.

Ciekawe jest także to, że system ten funkcjonował tak długo i pewnie nadal by funkcjonował, gdyby nie to, że miliarderzy z Wielkiej Brytanii, bracia Barclay, kupili sąsiednią wysepkę Brecqhou, która podlega politycznie Sark i nie chcieli przestrzegać praw stanowionych na Sark. Na wyspie Sark nie można na przykład w ogóle posiadać samochodów, mieszkańcy są im bardzo przeciwni, a także nie mogą na niej lądować helikoptery, choć jest to wyspa żyjąca w znacznej części z turystyki.