18 stycznia (wtorek) 2011r., godz. 19.00, Świetlica Krytyki Politycznej w Trójmieście, ul. Nowe Ogrody 35 w Gdańsku
W spotkaniu wezmą udział: Izabela Filipiak (pisarka), Krzysztof Kornacki (filmoznawca), Grzegorz Kwiatkowski (pisarz). Prowadzenie: Katarzyna Fidos (Krytyka Polityczna).
O filmie:
„Katastrofa”, reż. Artur Żmijewski
Film o katastrofie smoleńskiej i reakcjach społecznych, które wywołała. Przedstawia tłumy Polaków modlących się, oddających hołd, protestujących, snujących teorie spiskowe i wyśmiewających je, głównie pod Pałacem Prezydenckim w Warszawie. Trudno o tych ludziach powiedzieć, że są z sobą solidarni. „Polacy powinni się dowiedzieć, że to był zamach stanu", „Takich idiotów nie należy słuchać”, „Im się ta zbrodnia nie opłaci”, „Miejscem dla krzyża jest kościół i cmentarz” – to tylko kilka wypowiedzi cytowanych w filmie. Po początkowej fazie zjednoczenia w żałobnej zadumie uwidacznia się podział polskiego społeczeństwa. Kościół katolicki oskarżany jest o próbę zawłaszczenia narodowej tragedii i cynicznego wykorzystania legendy patriotycznego, konserwatywnego prezydenta, podczas gdy świecka opozycja obawia się wzrostu siły i wpływów kościoła w państwie. Wszystko to w prawie godzinnym dokumencie Żmijewskiego. Film wyprodukowany przez Biennale Sztuki w São Paulo.
„Żmijewski mówi, że przystępując do tego filmu, nie miał żadnego ideologicznego celu, żadnej tezy ani żadnego pomysłu konstrukcyjnego. Po prostu starał się chronologicznie opowiedzieć wydarzenia. Nie jest obrońcą krzyża, uważa to działanie za szkodliwe, niebezpieczne. Boi się, gdy ludzie mają zbyt dużo wspólnych pieśni i na tym budują wspólnotę. Ale zarazem z kamerą wychodzi im na przeciw.
W jego wypowiedzi ciekawie brzmi zdanie o bezmyślności artysty, o pozycji "idioty", z jakiej filmuje wydarzenia. "Jeśli w tym filmie jest coś artystycznego - powiedział - to właśnie brak myślenia". We wstępie do "Drżącego ciała" - książki rozmów z artystami sztuki krytycznej - Żmijewski bronił postawy "idiotyzmu" artysty (może bliskiej polifonii Dostojewskiego?). Chodzi o ujęcie i opisanie "niejasności obrazu, z którą społeczeństwo i różne jego agendy, np. media, nie potrafią sobie poradzić...". Kamera to potrafi - chwyta coś, do opisania czego brakuje słów. Film przekracza rzeczywistość, przyłapuje ją na paranoicznej, irracjonalnej logice. Żmijewskiemu to się udało - "Katastrofa" jest fascynującym zapisem pojedynku artysty z rzeczywistością.
"Ten film wciąż pracuje we mnie. Zadaje mi pytania" - mówi autor. Jako widz mogę powiedzieć to samo. Oglądając "Katastrofę", poczułem się uwolniony od ciężaru wydarzeń, z drugiej strony na nowo je przeżyłem, obserwując ich nieprzewidywalny rozwój - od tulipanów, składanych 10 kwietnia pod Pałacem Prezydenckim do pochodu z pochodniami cztery miesiące później”.
Tadeusz Sobolewski, Jak tulipany zastępowały pochodnie, „Gazeta Wyborcza”
Artur Żmijewski (1966) – artysta multimedialny związany z Fundacją Galerii Foksal. Od 2006 redaktor artystyczny „Krytyki Politycznej”. W latach 1990-95 studiował na Wydziale Rzeźby warszawskiej ASP. Uczeń „Kowalni” – pracowni Grzegorza Kowalskiego, z której wywodzą się polscy artyści sztuki krytycznej. Filmem „Powtórzenie” reprezentował Polskę na 51. Biennale Sztuki Współczesnej w Wenecji. Jest laureatem prestiżowej nagrody Ordway (2010) przyznawanej wspólnie przez New Museum w Nowym Jorku oraz organizację Creative Link for the Arts; nagrody Fondazione Sandretto Re Rebaudengo Per L’Arte w 2000 oraz nagrody TVP Kultura w kategorii „Kultura Alternatywna i Sztuki Wizualne”. Jest kuratorem 7. Berlińskiego Biennale Sztuki Współczesnej (2012).
Do jego najgłośniejszych prac należą: „Oko za oko” (1998) – film pokazujący niepełnosprawne osoby, którym zdrowi użyczają brakujących kończyn, tworząc osobliwe humanoidalne hybrydy, „Lekcja Śpiewu 2” (2003) - głuche dzieci próbują śpiewać kantaty Jana Sebastiana Bacha w kościele Św. Tomasza w Lipsku, ponosząc spektakularna klęskę a jednak tworząc nowy muzyczny język, „KR WP” (2000) - nadzy żołnierze z kampanii reprezentacyjnej są poddawani regularnej musztrze, pokazując swoja cielesna słabość, „Nasz Śpiewnik” (2003), nakręcony w Izraelu, dokumentacja muzyczno-emocjonalnej pamięci starszych osób, które opuściły Polskę w latach 30. i 40., przypominają sobie piosenki z dzieciństwa, z których większość to patriotyczne utwory, uchodzące za rdzeń polskiej tożsamości narodowej. Zrealizował też film „Polak w szafie” dokumentujący badaniami terenowe prowadzone w Sandomierzu, dotyczące żywotności przesądu o mordzie rytualnym. Jest autorem filmu „Oni” pokazywanego w ramach Documenta 12. w Kassel w 2007 oraz cyklów filmowych „Demokracje” i „Praca”.
Autor książki „Drżące ciała. Rozmowy z artystami” (2007) wydanej przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
