„Samarytanka” została zbudowana jako sanitarna motorówka o stalowym kadłubie w latach 1930-1931 w nowo założonej Stoczni Gdyń­skiej­ S.A. w Gdy­ni. Uro­czystość wodo­­wania jednostki miała miejsce dnia 17 września 1931 ro­­ku. Należy zauważyć, że projekt statku stanowił całkowicie oryginal­ne dzieło stocz­nio­­we­go biura kon­strukcyjnego. Dane techniczne nowej jed­nost­ki były nastę­pu­jące: 28 BRT, 10 NRT, 15 m. długości, 3,8 m. szero­koś­ci, 1,5 m. zanurzenia, sil­nik żarowopalny, dwucylind­ro­wy marki „Per­­kun” (polskiej produkcji) o mocy 60 KM (według niektórych źródeł 65 KM) napędzający jedną śrubę. Motorówka powstała na zamówienie gdyńskiego Urzędu Morskiego, który stał się też jej ar­matorem. Jed­nostka miała służyć jako pewnego rodzaju wodna „karetka pogoto­wia”. Za­mierzano transportować nią na ląd chorych ze statków sto­jących­ na re­dzie świeżo powstałego gdyń­skie­go portu. Budowa statku oraz jego wpro­wadze­nie do eks­plo­atacji by­ło również mocno powiązane z poważnie nasilającą się u pro­gu lat 30. pol­ską emig­rac­­ją zamorską przechodzącą w większości przez port w Gdyni. Moto­rów­ka miała utrzymywać niezbędną komu­ni­kację między stat­ka­mi a tzw. Eta­pem Emigracyjnym znajdującym się na gdyń­skim Grabówku, póź­­niej zaś także szpitalem kwarantannowym nowo wybudo­wanym na Babich Do­łach. Stat­ko­wi nadano adekwatną do stawianych mu zadań nazwę, nawiązującą­ do biblijnej Samarytanki, da­­jącej wodę spragnionemu Jezusowi. Z mianem mo­to­rówki moż­na również powiązać ewangeliczną przypowieść o miłosier­nym Sa­mary­taninie, któ­ry oto­czył opieką znalezionego na drodze ciężko ran­nego pod­róż­­ne­go, poprzednio napad­nię­te­go i pobitego do nie­przy­tom­ności przez ban­dy­tów. Statek wszedł do służby w 1933 ro­ku a następ­nie używany był zgod­nie ze swym prze­zna­­­cze­niem. Warto także wspomnieć, że pojawienie się „Samarytan­ki” zbieg­ło się w czasie z uroczystym zakończeniem budowy gdyńskiego portu oraz od­da­­­niem do użytku nowoczesnego Dworca Morskiego. Stał się on główną przystanią dla wielkich polskich statków pasażerskich, którymi Gdynię opusz­cza­li również emigranci. Z tego też względu pod Dworcem Morskim wielokrot­nie cumowała również „Samarytanka”. Zauważyć należy, że nowa motorówka wykazała w toku eks­plo­a­tacji pewne wady tech­niczne. Uznawana była zatem za nie­z­byt udaną pod wzglę­dem kon­struk­cji, co zresztą często dotyczy prototypów.

W dniu 21 września 1939 roku „Samarytanka” została razem z gdyńskim portem przejęta przez Niemców i przemianowana na „Steegen” (Stegna). Szcze­góły jej wojennej służby nie są znane. Prawdopodobnie wykorzy­sty­wano ją na­dal w poprzednim charakterze. W 1944 roku została zatopiona w por­­cie gdyń­­skim na skutek jednego z alianckich nalo­tów a po zakończeniu wojny wydobyta. Według innej wersji w 1945 roku odnaleziono ją na jednym z portowych nab­rzeży jako zdewastowany przez okupantów wrak. Zaniedbana przeleżała ponad dwa­dzieścia lat. Od­­re­mon­­towana została dopiero w 1971 roku a następnie usta­wiona w charakterze statku-pomnika przed gmachem zarządu ówczes­nej Stocz­ni im. Komuny Paryskiej w Gdyni. W późniejszym czasie kilka razy ją odnawiano.

W lipcu 2004 roku kierownictwo Stoczni Gdynia S.A. w Gdyni podjęło de­­­cyzję o wykonaniu kapitalnego remontu „Samarytanki”. Wyremonto­wa­­­ny zo­stał kadłub oraz wyposażenie pokładowe, wymieniono też in­sta­lację elek­t­rycz­­ną, przeprowadzona została konserwacja i malowanie. Remont został wykonany przez Biuro Konstrukcyjne Stoczni, Zakład Budowy Statków, kilka wydzia­łów stoczniowych oraz kilka przedsiębiorstw spoza Stoczni. Warto dodać, że te os­tat­­­nie wykonały swoją pracę bezpłatnie. Dnia 16 czerwca 2005 roku odnowio­ny, uznawany już za zabytek historyczny statek powrócił na swe poprzednie miejs­ce, gdzie zresztą znajduje się do dzi­­ś. Wypada również wspomnieć, że po­now­nie dokonano wówczas jego chrztu, zaś w roli nowej matki chrzestnej wystąpiła pa­ni Małgorzata Os­trow­ska – sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki i Pracy.

W 2008 roku upadłość Stoczni Gdynia S.A. w Gdyni postawiła pod zna­kiem zapytania dalszy byt „Samarytanki”. W tej sytuacji Prezydent Miasta Gdy­ni Wojciech Szczurek zwrócił się do likwidatora majątku upadłej stoczni z ofic­jalną prośbą o nieodpłatne przekazanie motorówki Muzeum Emigracji, tworzo­nemu w historycznym gmachu Dworca Morskiego. Odpowiednie porozumienie zawarte zostało w sierpniu 2012 roku a według odnośnych ustaleń w 2014 roku „Samarytanka” ma stanąć jako kolejny eksponat w pobliżu Dworca Morskiego.

Na zakończenie należy jeszcze dodać, że podczas powyżej wspomnianego postępowania upadłościowego dotyczącego Stoczni Gdynia S.A. „Samarytanka” stała się bohaterką niecodziennego wydarzenia. W dniu 1 grudnia 2008 roku pod motorówką odbył się wielki wiec zorganizowany przez działające w likwi­do­wa­nej stoczni związki zawodowe. Odczytano na nim porozumienie stoczniowców z rządem przewidujące odpowiednie odszkodowania za planowane zwolnienia. Obecny na wiecu reporter Rafał Malko z „Gazety Wyborczej Trójmiasto” wy­ko­nał wówczas kapitalne zdjęcie przedstawiające „Samarytankę” ze stoczniow­ca­mi na pokładzie, sprawiającą wrażenie płynącej po „morzu” głów zgromadzone­go tłumu. Opisanej fotografii przyznano prestiżowy tytuł „Zdjęcia Roku 2009”.

Bibliografia:
Sikora M., Na początku był slip…, (w:) Gazeta Wyborcza – Moja Gdynia, nr 2 (17), 24.I.2009,
Powrót „Samarytanki”, (w:) Wiadomości Stoczniowe – Miesięcznik Grupy
Stocz­ni Gdynia, czerwiec-lipiec 2005, nr 6-7 (81-82).